Chỉ còn vài ngày nữa là miền bắc Việt Nam đón rét nàng Bân. Đợt không khí lạnh cuối cùng của mùa xuân sẽ xuất hiện trong tháng 3 âm lịch, đẩy nền nhiệt miền Bắc giảm 5-8 độ C so với hiện nay.
Vậy rét nàng Bân là gì? Tại sao lại gọi là rét nàng Bân
Rét nàng Bân là gì?
Rét nàng Bân là cách gọi dân gian của đợt rét cuối cùng của mùa đông xảy ra vào tháng 3 âm lịch ở miền Bắc Việt Nam.
Đây là 1 đợt rét đậm, kéo dài vài ngày, thường kèm theo mưa nhỏ, mưa phùn do đặc trưng của kiểu di chuyển của khối không khí lạnh cuối mùa không phải chỉ từ Bắc xuống Nam mà hơi lệch về phía Đông qua vịnh Bắc Bộ, đưa hơi nước từ biển vào, và chúng di chuyển có thể không mạnh.
Tại sao lại gọi là rét nàng Bân?
Đó là câu ca dao kể về sự tích rét nàng Bân. Chuyện như sau:
Chuyện kể rằng ngày xửa ngày xưa, nàng Bân vốn là một trong những cô con gái Ngọc Hoàng, tuy nhiên không giống với những chị em khác, nàng Bân có phần chậm chạp và vụng về hơn hẳn. Dù vậy nàng vẫn rất được cha mẹ thương yêu, chiều chuộng.
Thấy nàng như vậy, Hoàng Hậu và Ngọc Hoàng cũng buồn phiền lắm, thương con nhưng không biết phải làm sao. Vì vậy hai vợ chồng mới bàn bạc và quyết định cho nàng đi lấy chồng, mong từ đó nàng sẽ biết thêm về mấy công việc trong nhà.
Ngọc Hoàng tìm chồng cho nàng Bân, người này cũng thuộc dòng giống nhà trời. Và nàng rất thương yêu chồng mình. Khi mùa rét tới, nàng bèn bắt tay vào may một cái áo cho chồng.
 |
| Nàng Bân may áo rét cho chồng |
Trời vừa rét là nàng Bân đã bắt đầu công việc, nhưng do nàng quá vụng về nên cứ loay hoay mãi mà chưa xong. Cứ tìm thấy cái nọ lại thấy thiếu cái kia, lúc nàng định xe chỉ thì không có kim, khi đưa sợi vào định dệt thì lại hỏng mất con suốt. Cứ như vậy, khi trời chuẩn bị sang xuân mà nàng mới chỉ may được mỗi đôi cổ tay cho chiếc áo.
Thấy vậy nhiều người nhà trời khác bèn chế nhạo nàng là:
“Nàng Bân may áo cho chồng
May ba tháng ròng mới trọn cổ tay”.
Dù vậy nàng vẫn không hề nhụt chí. Nàng cứ thế may mãi, may mãi cho tới khi hết tháng Giêng, rồi lại qua tháng Hai. Khi nàng may hoàn tất chiếc áo thì trời đã hết rét lạnh. Vì thế mà nàng buồn rầu lắm.
Ngọc Hoàng thấy con gái cưng ngày ngày buồn thiu bèn gặng hỏi. Lúc biết chuyện chiếc áo thì ngài xúc động lắm vì thế liền khiến thời tiết lạnh trở lại vài ngày để nàng Bân đem áo cho chồng mặc thử.
Sau thành lệ, cứ vào tầm tháng Ba hằng năm, dù đã kết thúc mùa rét, trời cũng nóng dần lên rồi nhưng tự dưng sẽ lạnh lại vài ngày, chính vì câu chuyện trên mà người ta quen gọi đợt rét này là rét nàng Bân.
Bài thơ” Rét nàng Bân”
Khi em đan áo ấm cho anh
Gió còn thổi qua bàn tay lạnh
Những đôi chim tìm nhau ủ cánh
Mây đầy trời, rơi rớt nắng mong manh
Em vội dệt thời gian qua sợi thắm
Những giờ trưa không nghỉ những đêm thâu
Sợi len mịn so sợi lòng rối rắm
Áo đan rồi, mùa lạnh hết còn đâu!
Em gửi áo lo anh giận dỗi
Nhận áo em anh lại ngại em phiền
Đời cán bộ ít giờ nhàn rỗi
Vì việc chung đôi lúc nhẹ niềm riêng
Hoa bắt đầu thưa thớt cuối đường xuân
Cành cây đã sum suê lá đậm
Tháng ba đến với những ngày nắng ấm
Bỗng mùa đông trở lại! Rét nàng Bân
Nàng Bân xưa may áo ấm cho chồng
Áo may xong không còn mùa lạnh nữa
Nàng Bân khóc, đất trời thương lệ ứa
Cho rét về đáp lại nỗi chờ mong
Anh mặc áo của em và cảm thấy
Bàn tay yêu nhân ấm gấp hai lần
Thời gian hiểu lòng ta biết mấy:
Có tình người nên có rét nàng Bân.
(1957 – Tế Hanh)
Người ta còn có câu như thế này: “Rét tháng ba bà già chết cóng” nữa vì chính là đợt rét cuối vào tháng 3, vào mùa xuân (vì nó hơi bị trái lẽ thường nên người ta đặt ra sự tích trên ý mà).
(Sưu tầm)
